Waarom de wijnlandschappen van Piemonte UNESCO werelderfgoed zijn

Zachte heuvels die zich uitstrekken zover het oog reikt, met dorpen die zich met hun karakteristieke torens tegen de hellingen nestelen. De wijnstreken Langhe-Roero en Monferrato, gelegen in de Noord-Italiaanse regio Piemonte, zijn schilderachtig en de wijncultuur is er al eeuwenlang diepgeworteld. Ontdek waarom in deze streek de wijnbouw net zozeer boven als onder de grond het verschil maakt.

Wie vanuit de regionale hoofdstad Turijn zuidoostwaarts rijdt, bereikt na ongeveer een uur de regio Langhe. In het hart van deze streek ligt het dorp dat zijn naam gaf aan een wereldberoemde wijn: Barolo. Deze karaktervolle rode wijn, gemaakt van de Nebbiolo-druif, wordt internationaal geprezen in de topgastronomie. In eigen land noemt men hem “de koning der wijnen”. En waar een koning is, mag een kasteel natuurlijk niet ontbreken. In het centrum van Barolo vind je Castello Falletti met een wijnmuseum dat op boeiende wijze de geschiedenis van wijncultuur presenteert. In de winkel van het kasteel presenteren zo’n 200 lokale producenten hun wijnen. Want niet alleen in Barolo, maar ook in charmante dorpen als La Morra, Novello, Monforte d’Alba, Serralunga d’Alba en Diano d’Alba wordt Barolo geproduceerd.

Een erfgoed om over te vertellen

In Piemonte slaan 20 gemeenten, waaronder Barolo, de handen in elkaar om bezoekers te laten proeven van hun rijke wijntraditie, culturele erfgoed en culinaire verwennerij. Kastelen, wijnkelders en andere historische gebouwen openen geregeld hun deuren voor bezoekers. Het gezamenlijke project draagt de naam "un patrimonio da raccontare" – een erfgoed om over te vertellen. Slechts enkele minuten rijden van Barolo bevindt zich Castello Grinzane Cavour. Binnenin nodigen het Museo delle Langhe en de eerste oenotheek (wijnwinkel) van de regio Piemonte bezoekers uit om hun kennis van wijn als cultureel erfgoed te verdiepen. Castello Grinzane is ook de thuisbasis van de "Cavalieri del Vino e dei Tartufi" (Ridders van de Wijn en de Truffel). Ook vindt hier in de herfst de jaarlijkse "Asta Mondiale del Tartufo Bianco d’Alba" plaats – de internationale truffelveiling.

Castello Grinzane Cavour

Nog meer "Piemonte" in het glas

Barbaresco DOCG is een ander visitekaartje van de wijncultuur van Piemonte. Ook deze bekende rode wijn draagt de naam van een klein dorpje. Als middeleeuwse nederzetting in een strategisch gunstige ligging boven de rivier de Tanaro, ontwikkelde het charmante Barbaresco zich eeuwen geleden. Een 36 meter hoge toren biedt een breed uitzicht over het landschap en doet denken aan de tijd waarin hier werd gestreden om land en macht. Rond Barbaresco produceren meer dan 80 wijnhuizen de wijn, die – net als Barolo – uitsluitend van Nebbiolo-druiven wordt gemaakt en wereldwijd wijnkenners in beweging brengt. Essentieel in deze regio is een tussenstop in Neive. Dit dorpje charmeert met zijn middeleeuwse kern, klokkentoren en indrukwekkende kerken.

Nizza Monferrato, Castelnuovo Calcea, Vaglio Serra en Agliano Terme liggen dan weer in het gebied waar Barbera gemaakt wordt. Nog zo’n “B” die onmisbaar is in de wijnlandschappen van Piemonte. Uit schriftelijke bronnen blijkt dat deze rode druivensoort hier minstens sinds de 13e eeuw wordt verbouwd. De Enoteca Regionale in Nizza Monferrato maakt bezoekers ook vertrouwd met de Nizza DOCG – een bijzonder elegante rode wijn, gemaakt van 100% Barbera, die het microklimaat en karakter van het terroir perfect tot uitdrukking brengt.

Torre dei ContiniBarbaresco

Ondergrondse kathedralen en mousserende topwijnen

Canelli, in de provincie Asti, is beroemd om zijn “ondergrondse kathedralen”. Dit zijn geen verborgen kerken maar indrukwekkende wijnkelders. De zachte steen uit de streek werd eeuwenlang gebruikt als bouwmateriaal. Hierdoor ontstonden er ondergrondse ruimtes die lijken op de binnenkant van een kerk – ideaal voor wijnopslag. Zowel in de zomer als in de winter blijft de temperatuur hier constant op 14 graden – ideale omstandigheden voor het rijpingsproces van mousserende wijnen die volgens de klassieke methode op fles gisten. Er zijn tal van mogelijkheden om een glas "spumante metodo classico" te proeven. Cantina Bosca, Cantina Coppo, Cantina Gancia en Cantina Contratto bieden rondleidingen en degustaties aan in hun “ondergrondse kathedralen”.

Wijn uit de hel

Een ander bijzonder fenomeen van de wijn- en bouwcultuur van de regio Monferrato zijn de zogenoemde “Infernot”. Omdat de steenachtige bodem relatief zacht is, groeven mensen vroeger voorraadkamers onder hun huizen. Daarbij werden niet enkel de ruimtes, maar ook het meubilair – zoals tafels en rekken – direct uitgehouwen uit de steen. Omdat dit zwaar werk was, kregen deze kelderkamers de naam "Infernot" – letterlijk “hel”. Zodra zo’n “hel” klaar was, kon men hier generaties lang van genieten. Wijn kan hier tientallen jaren worden bewaard zonder kwaliteitsverlies. Tot op de dag van vandaag geldt het gezegde: “Opgeslagen bij de geboorte, ontkurkt bij het huwelijk.” In Frassinello Monferrato, Vignale Monferrato en Rosignano Monferrato kun je zelf afdalen in zo’n ondergrondse hel.

InfernotCantina Contratto

In 2014 werden de wijnlandschappen van Langhe-Roero en Monferrato erkend als UNESCO werelderfgoed. Het huidige project "Un patrimonio da raccontare" wordt gefinancierd door het Italiaanse ministerie van Toerisme, met de gemeente Canelli in een voortrekkersrol.